De Tien waarden (10W01) Ben je vrij? (preek)

De keus
Stel je wilt graag verhuizen. Je woont al jaren te ver van je werk. Onderweg er naar toe breng je uren in de file door. Maar je woonde zo fijn en je wilde graag blijven waar je woonde.
Maar nu wil je dan toch verhuizen. Daarvoor komen twee plaatsen in aanmerking. Wat de reis betreft, maakt het eigenlijk niet uit in welke je wonen gaat, ze liggen beiden even ver van je werk.
De één heeft de trekken van een grote stad. Ze heeft alles wat je maar bedenken kunt: een bloeiend cultureel leven met een concertgebouw, bioscopen, museums, een poppodium en een congresgebouw waar regelmatig een groot evenement is. Alle voorzieningen die je maar kunt wensen, maar ook uitgebreide uitgaansmogelijkheden die onduidelijk overlopen in de zelfkant van de stad. Daar kun je in alles terecht komen: van een bruin café via koffieshops tot de rosse buurt. Die sfeer is zo aanwezig in de stad dat je het niet uit de weg kunt gaan. Je zult er mee moeten leren leven.
De andere plaats heeft de trekken van een rustieke woonplaats in een mooie omgeving. Goede voorzieningen, maar minder cultuur en een uitgaansleven is er eigenlijk niet zo en die zelfkant ook niet zo. Wel een bloeiend kerkelijk leven, waar veel ondernomen wordt. De kerken bieden veel hulp in de plaatselijke samenleving. Er is ook een heel actief verenigingsleven waar bijvoorbeeld veel koren zijn, waardoor van alles gezongen wordt van psalmen tot de Songs of Korah.
Waar zou je het liefste wonen? Waar voel je jezelf het meeste vrij?

Oud en nieuw
Waarom ik dit vraag? In de tekst van de brief aan de gemeente in het stadje Collosse beschrijft Paulus twee soorten gedrag. Hij noemt het ene ‘aards’, ‘oud’ en ‘slecht’ en het andere ‘nieuw’ en ‘verstandig’.
We lezen over ontucht, zedeloosheid, hartstocht, lage begeerten, hebzucht (afgoderij), woede en drift, vloeken en schelden en bedrog naast medeleven, goedheid, bescheidenheid, zachtmoedigheid, geduld, vergeving, liefde, dankbaarheid, wijsheid, het zingen van psalmen en liederen.
Het zijn de kenmerken van twee werelden: de oude en de nieuwe. 

Paulus is radicaal: de oude moet dood [5] (Afsterven) en die nieuwe heeft de toekomst [4]. Als onze Heer terugkomt worden die nieuwe karaktertrekken in volle kracht merkbaar. Niet alleen bij de Heer en in het algemeen, maar juist ook bij hen die met de Heer opgestaan zijn, de gelovigen… wij.
Deze lijsten zijn niet uitputtend, maar een schets van een leefklimaat: het ene is dat van een wereld waar de dood heerst en die het verdient te verdwijnen.
De ander, de nieuwe wereld, is het mooier dan wij ons kunnen voorstellen [1 Cor. 2,9]
Maar leeft dat verlangen naar het Koninkrijk (want dat is die nieuwe wereld) ook zo bij ons? Vandaar de vraag naar die verhuizing: in welke sfeer leef je het liefst? In die van de grote stad of die van een rustieke plaats als Barneveld? Het gaat me niet over je bedoelingen: je kunt in een grote stad gaan wonen om daar juist het verschil te maken. Het gaat me om je gevoel erbij.
Ja plaatsen geven je een gevoel. Dat heeft te maken met het klimaat dat er heerst. Waar woon je het liefst? In dat grootstedelijke sfeertje met al die culturele mogelijkheden, maar altijd vermengd met dat grenzeloze gedrag? Of in dat –laat ik maar zeggen- christelijke sfeertje van de Veluwe?
Het is gekke is dat ook veel christenen – als ze het gevraagd zou worden- zich meer tot dat grootstedelijke klimaat aangetrokken zouden voelen, dan tot de ‘brave’ Veluwe. Want in stedelijke ben je ‘vrij’, nee niet direct om naar de rosse buurt te gaan, maar dat gevoel hè. Daar gebeurt wat. Natuurlijk je moet stevig in je schoenen staan, maar dat kan ook wel.
Maar op een koor geestelijke liederen zingen, ach… beetje sneu. Een heel aantal mensen krijgen daar een wat raar vroom gevoel bij. Gek genoeg ook christenen. Begrijp me goed ik probeer niet te zeggen dat een grote stad de hel is en Barneveld de hemel. Maar ik probeer je alleen bewust te maken van je gevoel bij deze lijstjes: zit je vol oud gevoel en het verlangen daarna of vol nieuw gevoel en wens naar meer? Welke richting gaat het op in je leven? In de richting van het oude of in die van het nieuwe?

Gevoelens?
Doen die gevoelens er toe, dan? Kijk, ik bedoel maar we zijn toch zondige mensen en enne dat maakt ons nog niet vroom. ’t Is net als je ziek bent: een bepaald gedrag is beter voor je. Maar dat wil niet zeggen dat je dit ook zo voelt. Als je maar weet wat goed is, hoef je het nog niet zo te voelen. En zo praten we dan ook wel onderling: het nieuwe leven is beter jawel, maar nu zijn we nog niet zover…,zeggen we haast opgelucht.
De catechismusschrijvers dachten daar anders over. Zij hebben het over oprechte droefheid over het oude en hartelijke vreugde over de nieuwe levensstijl. Zij vinden het gewoon dat je het oude (de zonde) haat en naar het nieuwe verlangt (lust en liefde). En zij zijn maar niet het toppunt van christelijke vroomheid. Zij zeggen dit in het spoor van Paulus die kan uitroepen:
19 Wat ik verlang te doen, het goede, laat ik na; wat ik wil vermijden, het kwade, dat doe ik. [Rom 7:19 NBV]. Ook bij hem spelen de gevoelens een belangrijke rol: hij verlangt het goede en wil het kwade vermijden. Dat voelen is heel bijbels.
Ik denk zelfs dat de vernieuwing waarover het hier gaat, van binnenuit begint.
En als daar een heftig verlangen naar het oude zit, en je koestert dat en is maar weinig behoefte daar tegen te vechten. Dan moet je dat zorgen baren. Ik wil dit niet? Ik beleef dit niet? Waarom niet? Je hoort toch bij Christus? Waarom beleef je het dan zo anders?

De serie Je bent vrij, zei ik de vorige keer (na te lezen op de website). Want je Heer heeft je bevrijd van je verslaving aan de zonde. Je bent als het ware met Hem gestorven en daarna met Hem weer opgestaan en aan een nieuw leven begonnen. Tegen de zonde die nog in je leven over is, kun je nu vechten. Succesvol Je zit er niet aan vast gebakken. In deze tweede preek in de serie over de Tien Woorden vraag ik jullie: ‘wil je eigenlijk wel vechten tegen de zonde?’ Wil je vrij zijn?

Omkleden
Paulus schrijft aan de gemeenteleden van Collose – in mijn woorden- ‘als je met Christus bent opgewekt, dan hoor je ook te streven naar wat bij Hem hoort (naar wat ‘boven’ is) [1]. Hij is daar heel radicaal in: het oude moet dood [5] en hij gebruikt het beeld van omkleden.
Jongens en meiden, dit is nou eens een voorbeeld dat jullie goed kunnen aanvoelen. Niemand van jullie wil er in de oude mode bijlopen, je wilt kleren aan die bij deze tijd passen en er niet ‘achterlijk uitzien’. Paulus vindt dat een gelovige dat precies zo moet willen’. Je moet het oude uittrekken en het nieuwe aandoen. Anders zie je er achterlijk uit: …als iemand van de oude wereld in plaats van iemand van het Koninkrijk dat aan het komen is.
Stuk voor stuk trek je dat oude gedrag uit uit, zowel de daden als het verlangen ernaar: uit die ontucht en het verlangen er naar, uit die hebzucht, uit die woede, drift schelden en bedriegen.
En als dat uit is trek je nieuwe kleding aan – er moet iets positiefs voor in de plaats komen: goedheid, bescheidenheid, zachtmoedigheid enz. In die mode begin je er al als een heel ander mens uit te zien.

In deze brief van Paulus – zeg eens 2000 jaar oud- begrijp je al dat het de bedoeling is niet alleen om verlossing van je zonden te vragen maar nadat Christus je die geeft er zelf ook actief aan mee te werken om een ander mens te worden. Als je bij Christus hoort ga je heel anders uitzien! Jij en het leven dat je leidt.
Da’s opdracht en dat is mogelijk! En dat is christenen ook al heel lang duidelijk. Lees eens bij de oude catechismusschrijvers:

Vraag 86:
Nu wij uit onze ellende, zonder enige verdienste van onze kant, alleen uit genade door Christus verlost zijn, waarom moeten wij dan nog goede werken doen? 

Antwoord: Omdat Christus ons niet alleen met zijn bloed gekocht en vrijgemaakt heeft, maar ons ook door zijn Heilige Geest vernieuwt tot zijn beeld, opdat wij met ons hele leven tonen, dat wij God dankbaar zijn voor zijn weldaden en opdat Hij door ons geprezen wordt. Vervolgens om zelf uit de vruchten zeker te zijn van ons geloof en om door onze godvrezende levenswandel ook onze naasten voor Christus te winnen

Het is niet gewoon en ook niet logisch om een goed gevoel bij de zonde te houden. En ook niet om er toegefelijk tegenover te staan. Dat hoort bij de oude wereld die verdwijnt. Dat hoort bij de ellende waarvoor je Heer stierf. Hoe kun jij er dan nog naar verlangen?
Juist door naar het nieuwe waarvoor je Heer stierf te verlangen, het nieuwe te omarmen –en Hij maakt dat mogelijk- laat je zien dat je er Hem dankbaar voor bent. Je maakt ook lof voor Hem wakker met je nieuwe levensstijl. Want jouw liefdevolle levensstijl maakt liefde voor Hem wakker. Dat kan zelfs betekenen – daar zijn voorbeelden van te noemen dat anderen Jezus er om gaan eren. Jezus eren om wat jij doet.

Nieuw inzicht 
Je begrijpt onmiddellijk, dat omkleden gaat niet in één keer. Het is een proces waar tijd overheen gaat. Daar ben je een leven lang druk mee. Paulus beschrijft dat in de versen 9 en 10

9 Bedrieg elkaar niet, nu u de oude mens en zijn leefwijze afgelegd hebt
10 En de nieuwe mens hebt aangetrokken, die steeds vernieuwd wordt naar het beeld van zijn schepper en zo tot inzicht komt. (Col 3:9-10 NBV) 
De gedachte van Paulus is een beetje vreemd. Je kleed je maar niet in één keer om en dan is het klaar, maar kennelijk moet dat nieuwe uiterlijk zich nog een hele poos verder vernieuwen voordat je helemaal op je Heer lijkt.
Want dat is de bedoeling: een nieuwe mens worden zoals je Heer. Daarin in ben je pas volgroeid als Hij terugkomt. Dan wordt onze Heer niet alleen in zijn volle indrukwekkendheid zichtbaar, maar wij ook…

4 En wanneer Christus, uw leven, verschijnt, zult ook u, samen met hem, in luister verschijnen. (Col 3:4 NBV). 

Als volwassenen christenen zullen we er indrukwekkend uitzien. Maar we hebben eerst nog een leven lang te gaan.
En, dat lezen we ook: we komen in dat proces tot een nieuw inzichten. We leren begrijpen wat echte vrijheid is. Als je met Christus omgaat leer je dat zachtmoedigheid en kunnen vergeven niet iets voor mietjes is die niet voor zichzelf op kunnen komen. Je leert zien dat seksuele vrijheid niet het hoogste geluk is, maar dat de relaties tussen mensen, families, ja zelfs hele gemeenschappen beschadigd en verwoest door zulk gedrag. Je Heer leert je zien dat sommigen wel roepen dat ze het geweldig hebben in de grootstedelijke vrijheid, maar dat ze eigenlijk – maar dat zullen ze niet gemakkelijk toegeven- verloren, verward, alleen en bitter zijn. Steeds op zoek naar troost in seks en in nieuwe spullen
Nee die nieuwe mensen die hier beschreven worden zijn niet een stelletje zwakkelingen die niet voor zichzelf durven komen. Maar mensen die van hun Heer geleerd hebben de wereld met de mensen die daar wonen niet op te geven. Om een nieuw mens te zijn moet je karakter tonen: heb je echt wel eens geprobeerd iemand te vergeven die je onrecht gedaan heeft. Ben je echt wel eens een hele tijd vol medelijden en geduldig geweest. Heb je echt wel eens je uiterste best gedaan om je leven om Christus’ vrede, Christus boodschap en zijn naam te laten draaien. Ja? Dan weet dat dit een zaak van inspannend bidden en taaie volhouden is. Nieuwe mensen zijn geen psalmzingetje mietjes, het zijn strijders voor het Koninkrijk. Ze zijn met hun Heer in een betere wereld gaan geloven en proberen niet cynisch te worden, maar grijpen de kansen aan die Jezus hen geeft. Daar is in deze oude wereld is moed, trouw en geloof voor nodig. Wie Jezus leert kennen, leert begrijpen wat vrijheid is en leert dat ook waarderen.
En er ook vol lof, vol hoop en verlangen over zingen. Zonder schaamte. De vraag waarmee ik wil eindigen is en die ik jullie mee naar huis geeft: Wil je werkelijk vrij zijn en weet je wat Christus’ vrijheid betekent? Of zoek je nog altijd troost in het klimaat in de leefwijze en spullen van deze oude wereld? 

Kortom, je bent vrij! Maar ben je het ook?